O cyklu artykułów pt. Zrozumieć złość
Odkąd napisałam cykl artykułów o emocjach wiedziałam, że o kilku z nich będę chciała napisać bardziej szczegółowo. Wiedziałam też, że zacznę od złości. Nie myślałam jednak, że przygotowanie cyklu pt. Zrozumieć złość zajmie mi kilka miesięcy, a efektem będzie aż 8 artykułów, czyli prawie tyle, ile cały poprzedni cykl o emocjach.. To pokazuje jak ważnym i obszernym tematem jest ZŁOŚĆ.
Każdy z nas doświadcza złości – przeżywamy swoją złość, obserwujemy złość innych ludzi, możemy być adresatami czyjejś złości. Nasza i „cudza” złość mają ogromny wpływ na nasze zachowania. Na co dzień „toniemy w złości”, jeśli jej nie rozumiemy, a to znacząco obniża jakość naszego życia.
Poddałam wnikliwej analizie złość i wszystko, co jest z nią związane. Napisałam tekst, który podzieliłam na 8 artykułów. Pierwsze 5 artykułów zawiera szczegółową analizę złości i diagnozę powodów pojawiania się tej emocji w naszym życiu. Kolejne 3 teksty przekazują konkretne „metody na złość” – skuteczne sposoby opanowania złości dla dzieci i dorosłych. Życzę Ci dobrej lektury! P.S. W tekście używam form męskoosobowych, bo zwracam się do człowieka – istoty ludzkiej, bez wskazywania płci.
Zrozumieć złość – początek
Możesz poradzić sobie ze złością tylko wtedy, gdy ją zrozumiesz. Pierwszym krokiem jest akceptacja tego, że złość pojawia się w Tobie w określonych sytuacjach. Pozwalając sobie na złość możesz przyjrzeć się jej bliżej – zrozumieć dlaczego, kiedy i jak się złościsz. Zrozumienie złości otwiera drzwi do świadomego opanowania tej emocji. A jeśli zrozumiesz i opanujesz swoją złość, to bez trudu pomożesz w tym swoim bliskim – i dzieciom i dorosłym.
Zrozumienie złości pozwoli Ci zmienić negatywne wzorce swoich zachowań – odzyskasz wpływ na siebie i odkryjesz, że energię złości możesz wykorzystać, by poprawić jakość swojego życia. W opanowaniu złości pomogą Ci ćwiczenia z częstotliwościami fal mózgowych oraz ćwiczenia nerwu błędnego – skuteczne „metody na złość” dla dzieci i dorosłych.
Czym różni się złość od agresji i gniewu?
W języku potocznym zwykle zamiennie używamy słów: złość, gniew, agresja – jednak do czasu. W ślad za gotowością do zrozumienia złości, pojawi się w Tobie także niezbędna wnikliwość – zaczniesz nazywać odcienie swojej złości (rozdrażnienie, zdenerwowanie, irytacja, wzburzenie, wściekłość, furia) i odróżniać ją od agresji i gniewu.
Teorie psychologii w różnych słowach opisują agresję, gniew i złość. Najbliższa jest mi koncepcja przedstawiona w jednym z wywiadów* przez Wojciecha Eichelbergera, którą wzbogaciłam o moje odkrycia i doświadczenia życiowe, a także doświadczenia moich Mentees.
Co to jest agresja?
Agresja jest wrodzonym instynktem, który służy obronie siebie i bliskich. Dzięki agresji potrafimy walczyć, uciekać, zdobywać pożywienie i.. rozmnażać się, więc jest istotną cechą gatunku ludzkiego.
Agresja jest wewnętrznym sygnałem do działania, który płynie z układu limbicznego – części mózgu, która wykształciła się przed korą mózgową odpowiedzialną za myślenie i inne funkcje poznawcze. Mózg limbiczny, nazywany często „gadzim mózgiem”, współpracuje z pniem mózgu i jest odpowiedzialny za nasze instynkty oraz za wyzwalanie niektórych emocji.
Agresja to zgromadzona wcześniej w Twoim ciele dodatkowa energia, która na „sygnał alarmowy” od gadziego mózgu zostaje uwolniona i porusza Twoim ciałem, by pchnąć Cię do działania.
Nie mamy wpływu na pojawienie się agresji – to instynkt, ale to do nas należy dokonanie wyboru – co z tą agresją zrobić. Nieco upraszczając można powiedzieć, że za odpowiedź na to pytanie odpowiada część mózgu zwana korą mózgową. Często w ułamku sekundy pojawia się tam interpretacja danej sytuacji, która staje się podstawą podjęcia decyzji o tym jak działać, a czego nie robić, by przetrwać. Bo to właśnie o przetrwanie chodzi.
Wszystkie instynkty umożliwiają człowiekowi przetrwanie i właśnie dlatego są potrzebne. Agresja jest jednym z nich i nie należy jej tłumić ani wypierać. Zdecydowanie lepiej jest agresję zrozumieć, by móc świadomie decydować co z nią zrobić – czy działać, bo „zagrożenie istnieje” czy nie działać, bo „zagrożenie było pozorne” i usunąć z ciała objawy „sygnału alarmowego” wysłanego przez gadzi mózg.
Co to jest gniew?
Gniew jest uświadomioną agresją dotyczącą konkretnego zachowania. Wyobraź sobie, że siedzisz na ławce obok placu zabaw dla dzieci i jesteś świadkiem sytuacji, w której jakiś starszy chłopiec nagle i bez wyraźnego powodu uderza pięścią w głowę Twojego syna. Momentalnie odczuwasz napięcie w ciele – sygnał alarmowy od mózgu limbicznego w postaci agresji, który zmusza Cię do podjęcia działania.
Szybko wstajesz i biegniesz w kierunku syna. W tym czasie w Twojej korze mózgowej zachodzą procesy gromadzenia i przetwarzania informacji – od mózgu gadziego płynie instynktowne: „walcz”, a kora mózgowa ocenia sytuację: „niewiele starszy, dość silny chłopiec bije pięścią po głowie Twojego syna, celowo i z dziwnym uśmiechem na twarzy”. Zbierasz wszystkie dane i decydujesz – w trakcie zbliżania się do chłopców – że odsuniesz syna, a jeśli starszy chłopiec nadal będzie chciał go bić, to złapiesz go za rękę, a jak nie będzie już bezpośredniego zagrożenia, to wyjaśnisz starszemu chłopcu w sposób adekwatny do sytuacji, że „nie wolno bić”.
W tej sytuacji zamieniłeś agresję na gniew – uświadomiłeś sobie, że występuje zagrożenie dla bliskiej Ci osoby, pozwoliłeś energii agresji pobudzić Cię do działania (nie stłumiłeś jej ani nie wyparłeś) i skierowałeś tę energię na zatrzymanie zachowania starszego chłopca. Gniew jest uwolnioną energią, którą często wykorzystujemy do obrony osoby lub tego, co uważamy za cenne, a co kryje się za wartościami, jakie wyznajemy.
Gniew jest energią agresji, którą możesz wykorzystać do zmiany sytuacji. W przywołanym przykładzie wykorzystałeś gniew do ochrony syna, a przecież życie i zdrowie Twojej rodziny stanowi dla Ciebie wartość, za którą jesteś gotowy: „walczyć” – powie mózg limbiczny lub „zareagować” – powie kora mózgowa.
Twój umysł nieustannie gromadzi i przetwarza informacje, a jeśli pojawiającą się agresję zamienia w gniew – uświadomioną agresję dotyczącą konkretnego zachowania, to jest dobrze – nie tłumisz ani nie wypierasz instynktu, tylko świadomie wykorzystujesz uwolnioną energię agresji do zmiany, w tym przypadku – do zmiany niekorzystnej dla Twojego syna sytuacji.
Co to jest złość?
Złość – podobnie jak gniew – jest energią agresji, która przepływa przez Ciebie, poruszając Twój umysł i ciało do działania. Złość jest nieuświadomioną agresją, czyli energią „wyrzuconą na zewnątrz” w sposób przez Ciebie niekontrolowany, zwykle w sytuacji, która tego ogromu złości w ogóle nie spowodowała, ale była „punktem zapalnym” – jak lont, który właśnie się skończył i spowodował wybuch z armaty o niebywałej skali rażenia.
Złość jest emocją, którą rozpoznajesz po myślach pojawiających się w Twojej głowie, a także po wewnętrznych i zewnętrznych oznakach ciała – przyspieszonym biciu serca, zwiększonym napięciu mięśniowym czy zaciśniętych pięściach.
Odcienie złości
Złość ma wiele odcieni – rozdrażnienie, zdenerwowanie, irytacja, wzburzenie, wściekłość, furia – każde słowo przekazuje informację o intensywności napięcia, jakie pojawiło się w Twoim ciele i umyśle. Napięcia, które potrzebowałeś odreagować, by przetrwać, czyli przywrócić sobie stan wewnętrznej równowagi.
Wyobraź sobie, że oglądasz film w dużym skupieniu, a Twoja partnerka niechcąco upuszcza na ziemię talerz, który wyjmowała ze zmywarki. Przestraszyłeś się, aż podskoczyłeś całym ciałem. Gdybyś nie miał w sobie ogromu agresji, to Twoja kora mózgowa szybko poddałaby tę sytuację ocenie: „nic wielkiego się nie stało, to tylko hałas, byłeś skoncentrowany, odpuść”. Ale było inaczej. Miałeś w sobie ogrom energii agresji, którą wyładowałeś na partnerce z powodu hałasu tłuczonej porcelany. A tak naprawdę powodem Twojej złości nie był ani hałas ani zbity talerz, tylko wcześniej stłumiona lub wyparta agresja – napięcie, które narastało dłuższy czas i które uwolniłeś, bo.. nadarzyła się ku temu „dobra okazja”.
Złość jest sposobem na przywrócenie stanu wewnętrznej równowagi. Jednym ze sposobów na rozładowanie energii agresji, która – prędzej czy później – musi znaleźć ujście, by nie rozwalić człowieka od środka. Bo jeśli energia agresji zostaje w człowieku, to go niszczy. Jak? W sposób oczywisty, choć zwykle nieuświadomiony, czyli poprzez wywołanie poważnej choroby.
Różnica między gniewem a złością
Najistotniejsza różnica pomiędzy gniewem a złością polega na tym, że gniew jest agresją w pełni uświadomioną i akceptowaną przez Ciebie – dzięki temu zyskujesz wpływ na to jak się zachowujesz. Złość jest agresją nieuświadomioną i zwykle nieakceptowaną, więc nie masz wpływu na to kiedy i z jaką siłą się pojawi.
W szczegółach różnice pomiędzy gniewem a złością można przedstawić tak:
Gniewasz się:
świadomie – rozumiesz, że agresja to instynkt, a sygnały alarmowe od gadziego mózgu są potrzebne, byś mógł właściwie zareagować; znasz prawdziwe źródło pojawiającej się w danej sytuacji agresji,
na zachowanie lub na sytuację – na bicie Twojego syna po głowie, na fakt utraty klienta czy brak oczekiwanej pomocy ze strony przyjaciela,
uwalniasz energię agresji w celu zmiany – obrony syna przed biciem, ochrony przed utratą kolejnych klientów czy znalezienia innej osoby do pomocy,
w sposób „kontrolowany” – wybierając co chcesz z agresją zrobić (uwolnić czy transformować), a jeśli decydujesz się ją uwolnić, to wybierając w jaki sposób i z jaką siłą.
Złościsz się:
nieświadomie – wydaje Ci się, że złościsz się, bo „taki masz charakter” albo coś Ci nie pasuje; nie łączysz złości z instynktem, nie szukasz głębszych przyczyn Twoich wybuchów złości, nie dostrzegasz istniejącego w Tobie napięcia, które musi zostać rozładowane,
najczęściej na osobę, przedmioty lub zjawiska – na chłopca, co bił Twojego syna, na klienta, który rozwiązał umowę, na przyjaciela, który nie pomógł, na krzesło, o które uderzyłeś się małym palcem u stopy, na zamknięty szlaban czy deszczową pogodę,
uwalniasz energię agresji w celu odczucia ulgi – chcesz pozbyć się nagromadzonego w Tobie napięcia, najczęściej z wcześniejszych sytuacji, kiedy wyparłeś lub stłumiłeś agresję, czego nie jesteś do końca świadomy,
w sposób niekontrolowany – nie wiesz kiedy wybuchasz i dlaczego akurat z taką siłą, możesz wybuchnąć od razu, a możesz w innej sytuacji; nie szukasz schematów w swoim zachowaniu, po prostu wybuchasz i już.
O czym jeszcze warto pamiętać? Energia agresji zamieniona w:
Gniew – pozwala ci chronić to, co jest dla Ciebie ważne i świadomie zmieniać swoje życie,
Złość – jest tylko chwilową ulgą, na dłuższą metę nie służy ani Tobie ani innym ludziom.
Pytania – refleksje o złości
Znajdź chwilę w spokoju i odpowiedz na poniższe pytania o agresję, gniew i złość. Odpowiedzi pomogą Ci lepiej zrozumieć różnice między nimi, bo zapamiętasz je na przykładach z Twojego życia. W ten sposób pogłębisz świadomość i przygotujesz „dobry fundament” pod opanowanie swoich wybuchów złości, a także każdej innej emocji.
Co czujesz, kiedy wybuchasz złością? Nazwij odczucia (np. napięcie mięśni), ich intensywność, inne emocje, jeśli towarzyszą złości oraz myśli, jakie przychodzą Ci do głowy przed, w trakcie i po wybuchu złości.
Przypomnij sobie 5 zdarzeń, w których agresję wyrzuciłeś w postaci złości – jakie to były sytuacje, kto w nich uczestniczył, z jakiego powodu odczuwałeś złość, co czułeś i myślałeś, czy wróciłeś myślami do tych zdarzeń, by je przeanalizować?
Przypomnij sobie 3 zdarzenia, w których agresję zamieniłeś na gniew – jakie to były sytuacje, kto w nich uczestniczył, z jakiego powodu odczuwałeś gniew, jakich przekonań i wartości broniłeś, co czułeś i myślałeś, czy wróciłeś myślami do tych zdarzeń, by je przeanalizować?
Powiedz na głos, swoimi słowami, czym różnią się agresja, gniew i złość – przekaż konkretną informację do swojej podświadomości jakie „od teraz” chcesz mieć w sobie definicje. Dzięki temu w kolejnych sytuacjach zaobserwujesz jak uwolniłeś agresję – czy złością czy gniewem, a później zyskasz wpływ na sposób jej uwalniania w zależności od sytuacji.
By móc agresję zamieniać w gniew lub wykorzystać inne sposoby radzenia sobie z energią agresji potrzebujesz odkryć kiedy najczęściej pojawia się w Tobie złość, a także zrozumieć mechanizmy obronne, które nie pozwalają nad nią zapanować. O tym jest drugi artykuł pt. Tłumienie agresji, wymarcie, zaprzeczanie i racjonalizacja – jak się bronisz?
Hej!
Jeśli chciałbyś (chciałabyś) zapanować nad swoimi wybuchami złości lub przestać wypierać instynkt agresji, to skontaktuj się ze mną. Podczas indywidualnych sesji mentoringowych online pomogę Ci zrozumieć swoją złość i każdą inną emocję. Odpowiem na Twoje pytania w sposób, który pomoże Ci przejść do kolejnego etapu Twojej życiowej podróży. Czy jesteś gotowy/-a na głęboki rozwój osobisty? Kliknij poniżej i zajrzyj na stronę o life mentoringu: